Prawa Człowieka a Handel Kobietami i Młodymi Ludźmi w Europie. Przybornik edukacyjny - Podręcznik

WSTĘP

W Europie od lat mówi się o handlu ludźmi, wykorzystywaniu seksualnym kobiet i dzieci oraz o innych, nowych formach niewolnictwa.

Media regularnie publikują dane dotyczące liczby ofiar handlu, osób zmuszanych do pracy, wyzyskiwanych czy pozostających w stosunku służebności. Wiarygodność tych informacji jest wciąż poddawana w wątpliwość, a to ze względu na odmienne ustawodawstwo państw Unii oraz różne zaangażowanie rządów krajów w monitorowanie i zwalczanie tych zjawisk. Wszystko to sprawia, że obiektywny i zgodny ze stanem faktycznym opis zagadnienia jest niezwykle trudny.

Handel ludźmi (ang. Trafficking in persons), wpisuje się w szereg poważnych problemów politycznych i społecznych. Migracje, przemoc seksualna, dyskryminacja, eksploatacja prostytucji, przestępczość na skalę międzynarodową, globalizacja - są to kwestie, które niewątpliwie wymagają rozwiązania, a nie tylko wygłaszania szczytnych haseł. Jednocześnie próby ich rozwiązania mogą prowadzić do niedopuszczalnych form spektakularyzacji cier-pienia, całkowicie zbędnych dla osób bezpośrednio przeżywających te dramaty.

Nie ulega wątpliwości, iż brutalny wyzysk kobiet i dzieci stanowi poważne pogwałcenie ich praw a jednocześnie wyraźnie przekreśla prawa polityczne i społeczne, jakie w końcu lat 60 uzyskały kobiety dzięki – między innymi - międzynarodowym ruchom feministycznym.
Celem niniejszego podręcznika jest umożliwienie czytelnikowi zrozumienia zagadnień społecznych, socjalnych i politycznych, które powodują handel ludźmi – zwłaszcza w celu eksploatacji seksualnej. Obszarem analizowanym w niniejszym studium są kraje Unii Euro-pejskiej.
Problem służebności i eksploatacji seksualnej tysięcy ludzi, przeważnie kobiet i dzieci, zaczął być postrzegany jako łamanie praw człowieka dopiero w ostatnich latach. Przez długi czas handel ludźmi stanowił zaledwie cząstkę takich zagadnień jak prostytucja czy nielegalna migracja.

Podejście takie nadal jest obecne, lecz kontekst, w jakim pojawiają się te problemy, przesunął się w kierunku kwestii praw człowieka i ich łamania oraz konieczności ustalenia form współpracy w celu zapewnienia ich przestrzegania. Pewne działania mają na celu ograniczenie przypadków handlu już w krajach pochodzenia, gdzie wiele osób ze względu na ubóstwo, perspektywę dobrego zarobku czy większej wolności decyduje się na wyjazd i pada ofiarą porwań, szantażu i pozbawionych skrupułów oszustów.

Również - jak wykazują badania i materiały policyjne z ostatnich lat istotne jest okazanie pomocy tym wszystkim, którzy nawet dobrowolnie, na początku swojej drogi migracyj-nej zgodzili się na nielegalne przekroczenie granicy i padli ofiarą wyzysku o charakterze przestępczym. Nie zawsze jest możliwe określenie kiedy zaczyna się proces handlu i w jakim stopniu łączy się on z nielegalną migracją oraz różnego rodzaju przestępstwami.

Niniejszy podręcznik proponuje osobom pracującym z młodzieżą pewne narzędzia, które pomogą w szerszym spojrzeniu na złożoność i dramatyzm handlu ludźmi. Na pierwszym planie stawia sprawę ochrony praw człowieka na płaszczyźnie międzynarodowej i unijnej. Istotnym elementem jest nie tylko uwrażliwienie na problem młodych ludzi, lecz także zao-ferowanie pomocy tysiącom ofiar wyzysku i niewolnictwa. Akty prawne z dziedziny ochrony praw człowieka, przepisy oraz zalecenia wymienione w niniejszym podręczniku są również wymienione w Zbiorze międzynarodowych dokumentów prawnych. Sugerujemy więc zatem korzystanie także ze Zbioru.

Tekst niniejszej publikacji został przygotowany przez specjalistów z Centrum Praw Człowieka Uniwersytetu w Padwie we Włoszech, dlatego w wielu miejscach widać spojrzenie z „per-spektywy włoskiej” i przytoczono włoskie realia, co – mamy nadzieję – czyni go jeszcze ciekawszym.